شناخت درد های قلب

درد قلبی یک علامت است و نه یک بیماری. این درد به صورت احساس خفگی، تنگی نفس، فشار یا گرفتگی است که اغلب مرکز آن پشت استخوان جناغ سینه است و ممکن است به گلو، فک یا دست انتشار یابد. البته این درد گاهی به دنبال ورزش یا فشار روانی نیز نمود پیدا می کند احساس ناراحتی اغلب از دو تا پنج دقیقه طول می کشد همان طور که اشاره شددرد ممکن است شدید باشد و همراه با احساس فشار در پشت استخوان جناغ و انتشار به دست یا فک باشد گاهی اوقات بیماران آن را به صورت احساس سنگینی، تنگی یا سوزش توصیف می کنند درد ناشی از مشکل قلبی ممکن است در سایر قسمت های بدن احساس شود یعنی مغز شما محرک های درد را با هم اشتباه می گیرد در نتیجه شما به جای قفسه سینه، در حلق، فک یا دست ها دچار احساس ناراحتی می شوید این دردها اغلب با اعمالی از قبیل بلند کردن یک جسم سنگین، فعالیت جنسی یا ورزش شدید ایجاد شده و بیشتر با استراحت تسکین می یابد. سرمای بیش از حد یا احساساتی مانند ترس، عصبانیت، اندوه و ناامیدی شدید و همچنین خوردن یک وعده غذای سنگین می توانند دیگر علل مسبب درد باشند. آنژین نتیجه مستقیم نرسیدن خون کافی به عضله قلب است. هنگام فعالیت بدنی قلب شما که ناگزیر است فعالیت خود را افزایش دهد به اکسیژن بیشتری نیاز پیدا می کند. اگر سرخرگ های کرونر تغذیه کننده قلب، تنگ بوده و قادر به تامین جریان خون بیشتر و برآوردن این نیاز نباشند اعصاب قلب پیغام درد را به مغز شما ارسال می کنند.

آنژین پایدار یا ناپایدار

درد قفسه سینه (آنژین) ممکن است برای مدتی طولانی، دارای یک الگوی قابل پیش بینی باشد که به آن آنژین پایدار می گویند اما اگر الگوی درد جدید باشد یا تعداد دفعات حمله در حال افزایش باشد به آن آنژین ناپایدار نامیده میشود. آنژین ناپایدار به ویژه وقتی در زمان استراحت روی دهد ممکن است هشداری از یک حمله قلبی قریب الوقوع باشد. در این حالت باید بی د رنگ برای درمان اقدام کرد. نوع سوم درد قفسه سینه نیز آنژین متغیر نام دارد که به علت انقباض عضلات دیواره سرخرگ های کرونر روی می دهد اغلب بر اساس شرح حال بیمار درباره ناراحتی قفسه سینه و چگونگی شروع درد به وجود آنژین مشکوک می شویم. هیچ روش آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص نوع آنژین وجود ندارد. پزشک ممکن است برای آگاهی از اتمام حمله یا ادامه وقوع آن یک نوار قلب تهیه کند.

چگونگی نوع عملکرد در موقع احساس درد

ابتدا فعالیت خود را که به حمله شتاب می بخشد، متوقف کنید. این کار فشار وارده به قلب و نیاز به اکسیژن بیشتر را کاهش می دهد. درد و سایر علایم شما احتمالا در عرض تنها چند دقیقه بهبود می یابد. اگر احساس ناراحتی پس از چند دقیقه قطع نشد یا شدت یا تناوب حملات افزایش یافت سریع به اورژانس مراجعه کنید. یکی از نخستین اقدامات در درمان درد قلبی، تعدیل عامل تحریک کننده یا تشدید کننده درد است.اگر سیگار می کشید آن را قطع کنید. در صورت داشتن اضافه وزن آن را کاهش دهید. حذف چاقی یا سیگار علایم شما را کاهش داده و یا حتی از بین می برد. ورزش و رژیم غذایی کم چربی و کم کلسترول در حفاظت سرخرگ های شما از تنگی بیشتر مفیدند.

داروهای تجویز شونده برای آنژین قلبی

نوع داروهایی که پزشک تان تجویز می کند به علایم ویژه شما بستگی دارد. نیتروگلیسیرین یکی از داروهایی است که در درمان حمله حاد آنژین پایدار استفاده می شود. این دارو سرخرگ های کرونر را باز کرده و اجازه می دهد خون بیشتری به عضله قلب جریان یاید. اغلب این دارو به صورت یک قرص زیر زبانی مصرف می شود. اگر پزشک برای شما نیتروگلیسیرین تجویز کرده است آن را تازه نگه دارید چون فرم قرصی آن قدرت اثر خود را در عرض چند ماه از دست می دهد. در ضمن قرص را دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید زیرا نور سبب تضعیف اثر دارو می شود.اگر باوجود مصرف دارو باز هم درد قفسه سینه ادامه یابد یا به دفعات بیشتر یا با درد شدیدتری روی دهد ممکن است پزشک تصمیم به انجام آنژیوگرافی عروق کرونر بگیرد تا ساختمان این عروق را مشاهده کند. با این آزمایش پزشک درمی یابد آیا شما بیمار مناسبی برای انجام آنژیوپلاستی کرونر یا عمل بای پس سرخرگ کرونر هستید یا خیر.

در مورد فشار خون بالا

سرخرگ ها خون را از قلب به دیگر نقاط بدن می رسانند برای آن که خون بتواند در این عروق به جریان درآید به نیرویی نیاز دارد که در هر انقباض، عضله قلب در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ ایجاد می شود. این نیرو «فشار خون» نامیده می شود موقعی که سرخرگ های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا می رود. قلب مانند یک پمپ با انقباض و استراحت خود، خون را به داخل عروق می فرستد. در زمان های مختلف مراحل این پمپاژ، فشار خون در سرخرگ ها تغییر می کند.

بالاترین میزان فشار خون، فشار سیستولیک گویند. سیستولیک همان فشاری است که هنگام انقباض ماهیچه قلب موجب می شود تا خون از قلب به سرخرگ اصلی وارد شده و به سایر نقاط بدن برسد کمترین میزان فشار خون نیز فشار دیاستولیک است که فشار بین ضربان های قلب محسوب می شود و مربوط به زمانی است که قلب در حالت استراحت است. فشار خون برحسب میلی متر جیوه(mmhg) اندازهگیری می شود. میزان فشار خون بر پایه دو عدد نشان داده می شود. اولین عدد مربوط به فشار سیستولیک یا ماکزیمم و دومی مربوط به فشار دیاستولیک یا مینیمم است.
براساس اعلام مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت، فشار خون بالا عبارت است از افزایش فشار وارده از جریان خون به دیواره رگ های خونی. فشار خون بالا گاهی «قاتل بی صدا» نامیده می شود چرا که تا مراحل انتهایی اغلب هیچ علامتی ندارد.
باید توجه داشت که فشار خون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می رود. اما فردی که دچار بیماری فشار خون بالا است هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر از حد طبیعی است. رژیم های نادرست غذایی، مصرف زیاد غذاهای چرب و پرنمک، بی تحرکی و زندگی ماشینی از جمله عوامل مستعد کننده برای ابتلا به بیماری فشار خون بالاست.
بسیاری از افراد که به فشار خون بالا مبتلا هستند، علامتی نداشته و احساس بیماری ندارند. ۱۵ درصد افراد مسن دارای فشار خون هستند و خودشان خبر ندارند مگر آن که فشار خون بطور ناگهانی خیلی بالا برود. به این ترتیب تنها راه تشخیص فشار خون بالا، اندازه گیری میزان آن است.
از هر ده نفر مبتلا به فشار خون بالا، در نه نفر آنها، یعنی در۹۰ درصد آنها علت دقیق برای فشار خون شناخته نشده است. این نوع فشار خون، نوع اولیه فشار خون بالا نامیده می شود. در تعداد کمی از افراد مبتلا به فشار خون بالا (نوع ثانویه فشار خون بالا) عواملی همچون تنگ شدن سرخرگ کلیوی و یا اختلال در تولید هورمون های مترشحه از غدد فوق کلیوی و بیماری های بافت کلیه در ایجاد بیماری نقش دارند.

چاقی و اضافه وزن، سیگار کشیدن، مصرف الکل، رژیم غذایی حاوی نمک یا چربی اشباع شده زیاد، عدم مصرف میوه و سبزی، کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی، استرس و عوامل ژنتیکی از علل مستعد کننده بیماری فشار خون هستند. اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است. سابقه خانوادگی فشار خون بالا، سکته مغزی و حمله قلبی نیز احتمال ابتلا را افزایش می دهد برای پیشگیری از ابتلا به فشار خون، وزن تان را کنترل کنید. اگر اضافه وزن دارید، رژیم بگیرید. کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزن تان در این زمینه مفید است. مرتب ورزش کنید. ۳۰ دقیقه ورزش در هر روز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است. مصرف روزانه نمک را کم کنید (حداکثر یک قاشق چایخوری). سدیم علاوه بر نمک در بسیاری از غذاهای بسته بندی شده، وجود دارد. برای اطلاع یافتن از مقدار سدیم بکار رفته در مواد غذایی برچسب آنها را قبل از مصرف به دقت مطالعه کنید. اگر می خواهید از مواد جایگزین سدیم استفاده کنید حتما با پزشک مشورت کنید; چرا که برخی از این مواد برای همه افراد مناسب نیستند.
سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب، نارسایی کلیه و آسیب چشمی و مشکل بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند. هرچه فشار خون بالاتر باشد، طول عمر افراد پایین تر خواهد بود. اگر فشار خون بالا به مدت طولانی بدون درمان باقی بماند ممکن است نارسایی کلیوی رخ دهد و یا حتی به بینایی آسیب وارد شود. در ضمن امکان دارد که قلب بطور غیر طبیعی بزرگ شده و کارایی آن کم شود که چنین وضعیتی می تواند منجر به نارسایی قلبی و اختلال در پمپاژ خون توسط قلب شود.
اگر فشار خون بالا درمان شود، از خطر ابتلا به حملات قلبی کاسته خواهد شد. فشار خون بالا از ابتدایی ترین عوامل بروز بیماری های قلبی و سکته است. طبق آمارهای جهانی، از هر ۵ مورد نارسایی قلبی در زنان، ۳ مورد به دلیل کنترل نکردن فشار خون بالا ایجاد می شود. فشار خون بالا به کلیه ها آسیب می رساند و موجب نارسایی کلیوی، سکته مغزی، حمله قلبی و بیماریهای مرگبار دیگری می شود. همچنین، افرادی که علاوه بر فشار خون بالا به بیماری دیابت مبتلا هستند به مراتب بیشتر از سایرین به نارسایی کلیوی و سکته مغزی دچار می شوند.
علاوه بر اندازه گیری فشار خون، ممکن است بنا به تشخیص پزشک، برخی بررسی های تشخیصی دیگر برای تعیین علت ابتلا به فشار خون بالا یا بررسی عوارض و آسیب های احتمالی آن لازم باشد. اقدامات درمانی با توجه به ویژگی های هر فرد تعیین خواهند شد و ممکن است شامل کم کردن وزن، ترک دخانیات، برنامه ورزش مناسب و تغییر شیوه زندگی برای کاهش استرس باشند.
در صورتی که اقدامات غیر دارویی اثر نداشته باشند، با استفاده از داروهای ضد فشار خون می توان فشار خون را پایین آورد. این داروها باید بطور مستمر و تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرند.اگر فرد علاوه بر فشار خون بالا به بیماری دیگری نیزمبتلا باشد، به عنوان مثال به دیابت نیز مبتلا باشد درمان دارویی فشار خون بالا از همان ابتدای تشخیص شروع خواهد شد.
افراد مبتلا به فشار خون بالا باید برای بررسی پیشرفت بیماری یا تعیین ابتلا به عوارض احتمالی از طریق بررسی های زیر با فواصل زمانی خاص مراجعه کنند:
اندازه گیری فشار خون، معاینه قفسه سینه، معاینه چشمها که با دستگاه مخصوصی انجام و وضعیت عروق شبکیه چشم نیز بررسی می شود. فشار خون بالا می تواند موجب آسیب عروق شبکیه شود. فعالیت الکتریکی و ریتم قلب توسط الکتروکاردیوگرام(ECG) یا نوار قلب بررسی می شود. آزمایش خون جهت اندازه گیری میزان کلسترول و قند خون نیز حائز اهمیت است. میزان بالای کلسترول و قند خون، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد. آزمایش ادرار نیز برای بررسی وضعیت کلیه ها اهمیت دارد. رادیوگرافی قفسه سینه در بررسی عوارض قلبی بیماری مورد استفاده قرار می گیرد در سال های اخیر کنترل خانگی فشار خون در خانواده های ایرانی صورت می گیرد. شناخت انواع فشارسنج های موجود و طریقه صحیح اندازه گیری فشار خون می تواند به انجام درست این امر کمک کند فشارسنج پزشکی وسیله ای است که از آن برای اندازه گیری فشار سیستولی و فشار دیاستولی خون استفاده می شود. فشارسنج پزشکی انواع و اقسام بسیاری دارد اما دو نوع فشار سنج جیوه ای و فشار سنج عقربه ای آن در ایران بیشتر کاربرد دارند.اخیرا فشارسنج دیجیتالی و فشار سنج پزشکی اتوماتیک نیز به بازار ایران عرضه شده اند که به دلیل عدم آگاهی از نحوه استفاده صحیح از این دستگاه ها و برخی اشکالات فنی استفاده از آنها توصیه نمی شود. این دستگاه ها شامل یک نوع بازوبند است که توسط لوله ای به قسمت الکترونیکی دستگاه وصل می شود. با فشار دادن دکمه ای روی قسمت دیجیتالی دستگاه، بازوبند شروع به باد شدن می کند تا به یک سطح معینی برسد. سپس بطور اتوماتیک باد آن می خوابد. در بازوبند یک گیرنده خاص الکترونیکی وجود دارد که نسبت به نبض حساس است و میزان فشار خون را روی صفحه نمایشگر نشان می دهد.

بیماری های قلب ناشی از ضربه

صدمات نافذ یا غیرنافذ می تواند به آسیب قلبی منجر شود. شایع ترین علت آسیب غیرنافذ، برخورد قفسه سینه با فرمان خودرو است. فقدان علائم خارجی ضربه به قفسه سینه، آسیب شدید قلبی را رد نمی کند. هرچند شایع ترین آسیب، کوفتگی میوکارد (عضله قلب) است، هر یک از ساختارهای قلب نیز ممکن است تحت تاثیر ضربه قرار گیرد.کوفتگی عضله قلب اغلب زود تشخیص داده نمی شود، زیرا پزشک بیشتر به آسیب های واضح تر توجه می کند. از آنجا که کوفتگی عضله قلب گاه اختلال ریتم قلب، بلوک شاخه ای یا تغییرات الکتروکاردیوگراف مشابه سکته قلبی یا التهاب پرده اطراف قلب را ایجاد می کند، همواره باید ضربه به قفسه سینه را به عنوان یکی از دلایل تغییرات غیرقابل توجیه نوار قلبی در نظر داشت. در کوفتگی عضله قلب ممکن است اسکن رادیو نوکلئید مثبت باشد و کارکرد بطنی به صورت موضعی مختل شود که این موارد در سکته قلبی نیز مشاهده می شود. جمع شدن مایع در التهاب پرده اطراف قلب ممکن است هفته ها یا حتی ماه ها پس از ضربه مشاهده شود. این موارد، جزئی از سندرم آسیب قلبی بر اثر ضربه محسوب می شود که مشابه سندرم متعاقب برداشتن التهاب پرده اطراف قلب است خطرناک ترین عارضه آسیب غیرنافذ، پارگی عضله قلب است که به سوراخ گرفتگی برون شامه می انجامد. هرچند این عارضه بیشتر موجب مرگ سریع بیمار می شود اما تا ۴۰ درصد بیماران مبتلا به پارگی قلبی، آنقدر زنده می مانند که به یک مرکز تخصصی برسند. نشت خون در التهاب پرده اطراف قلب نیز ممکن است به دنبال پارگی یک رگ برون شامه یا عروق کرونر ایجاد شود پارگی آئورت یک عارضه شایع در ضربه غیرنافذ قفسه سینه است. در حقیقت، پارگی آئورت در محل تنگه یا دقیقا بالای دریچه آئورت، شایع ترین آسیب عروقی غیرنافذ در تصادف هاست. فشار شریانی و دامنه نبض ممکن است در اندام های فوقانی، افزایش و در اندام های تحتانی کاهش یابد گاه پارگی آئورت بیرون زدگی دیواره یک سرخرگ کاذب خاموش را ایجاد می کند که ماه ها یا سال ها بعد کشف می شود صدمات نافذ قلب که به وسیله گلوله یا اجسام تیز ایجاد می شود، معمولا با ایجاد نشت خون در التهاب پرده اطراف قلب یا خونریزی وسیع، موجب مرگ فوری مصدوم می شود. با این حال اگر اقدامات اولیه احیا فراهم باشد یا بیماران تا رسیدن به مراکز تخصصی زنده بمانند، نیمی از آنها از مرگ نجات خواهند یافت. یکی دیگر از علل شایع صدمات نافذ قلب و عروق بزرگ، سوراخ شدن به واسطه کاتتر داخل قلبی یا نصب ضربان ساز از راه وریدی است. هرگاه عروق بزرگ در نتیجه ضربه نافذ پاره شود، معمولا فضای خون در فضای جنب و با شیوع کمتر، نشت خون در التهاب پرده اطراف قلب روی می دهد. تشکیل لخته خون ممکن است عروق بزرگ را تحت فشار قرار دهد. همچنین ارتباط غیرطبیعی شریانی ـ وریدی ممکن است تشکیل شود که گاه به نارسایی احتقانی با برون ده بالا می انجامد بنابراین، بیمارانی که از ضربه نافذ قلب رنج می برند، باید چند هفته پس از حادثه بدقت معاینه شوند تا نقص دیواره بطنی یا نارسایی ناشی از تنگ شدن قسمت ورودی دریچه میترال که احتمالا در جراحی اورژانس ترمیم نشده، شناسایی شود. گاه بیمار پس از حادثه به سوفل قلبی(صدایی که خون هنگام جریان یافتن در قلب ایجاد می کند) و نارسایی احتقانی دچار می شود.
درمان کوفتگی بدون عارضه عضله قلبی (یا بدون سکته قلبی)، مشابه سکته قلبی است و باید مراقب عوارضی نظیر اختلال ریتمی و پارگی قلب بود. نارسایی حاد عضله قلب در نتیجه پارگی دریچه، معمولا به ترمیم جراحی نیاز دارد. در بیشتر بیماران دچار ضربه نافذ یا وجود شواهدی از سوراخ شدگی برون شامه یا شوک (صرف نظر از نوع ضربه)، درمان فوری لازم است. کشیدن مایع از کیسه برون شامه قلب ممکن است در بیماران مبتلا به سوراخ گرفتگی برون شامه مفید باشد، اما معمولا یک روش موقت پیش از آغاز جراحی محسوب می شود. این خونریزی اغلب به التهاب پرده اطراف قلب فشارنده می انجامد که باید با برداشتن برون شامه، درمان شود.

تاثیرورزش برسیستم قلب و عروق

ورزش و فعالیت های تربیت بدنی موجب تقویت عضله قلب می شود. امروزه فعالیت های ورزشی به عنوان اقدامی برای پیش گیری از بروز سکته های قلبی محسوب می شود. در اثر ورزش عروق خونی گشاد و این امر سبب تسریع جریان خون می شود. میزان هموگلوبین خون هم بیشتر و در نتیجه کار انتقال اکسیژن به قسمت های مختلف بدن بهتر انجام می شود. ورزش منظم راهی مناسب برای پیش گیری از بروز بیماری فشار خون است. ورزش می تواند میزان چربی خون را به حد متعادل برساند، پس به جای خوردن دارو بهتر است ورزش کنید. میزان کلسترول خون در اثر تمرین های ورزشی به حد مطلوبی می رسد، به خصوص اگر با رژیم غذایی همراه باشد. برای بیماران دیابتی، ورزش بسیار مفید است و قند خون را تا حد مطمئن پایین می آورد.
با تقویت عضله قلب تعداد ضربان قلب در دقیقه کم می شود و قلب با نیروی بیشتری خون را ارسال می کند. با انقباض عضله های پا در هنگام ورزش خون راحت تر به قلب باز می گردد و از بروز بیماری واریس در پا جلوگیری می کند.
کسانی که ورزش می کنند در صد بیشتری از دستگاه تنفس خود را به کار می گیرند. افزایش حجم تنفسی در طول روز و شب موجب دریافت اکسیژن بیشتر و رساندن آن به اندام های بدن می شود. کسی که قابلیت دریافت و مصرف اکسیژن را در حد بالا داشته باشد، زود خسته نمی شود و کارایی بیشتری خواهد داشت. افزایش حجم تنفسی در افرادی که ورزش می کنند موجب کاهش تعداد تنفس آن ها در دقیقه می شود و این امر بر میزان اکسیژن گیری هر بار تنفس می افزاید. ورزش باید تند، قابل تحمل و منظم باشد. ورزشی که تند است ضربان قلب و تنفس شما را افزایش می دهد. باید ۳۰ دقیقه بدون توقف یک خستگی قابل تحمل را ادامه داد. ورزش منظم یعنی تکرار فعالیت ها حداقل ۳ بار در هفته که خیلی هم مشکل نیست. بعد از هر بار خستگی ضربان قلب را اندازه بگیرید. قلب شما باید از حالت طبیعی در طی ورزش سریع تر بزند. این که چه قدر سریع تر بزند بستگی به سن شما دارد هر کس یک هدف برای ضربان قلب دارد، تعداد ضربان قلب شما در دقیقه باید در حد منطقی هدف شما باشد تا ورزش را مناسب قلب شما کند. اگر ضربان کمتر از حد هدف باشد کمتر به قلب کمک می کند. خسته شدن بیش از حد هم برای قلب شما مضر است. منطقه هدف خود را از این جدول به وسیله سن خود پیدا کنید.
ـ ۲۰ سال ۱۲۰ تا ۱۵۰ ضربان در دقیقه
ـ ۲۵ سال ۱۱۷ تا ۱۴۶ ضربان در دقیقه
ـ ۳۰ سال ۱۱۴ تا ۱۴۲ ضربان در دقیقه
ـ ۳۵ سال ۱۱۱ تا ۱۳۸ ضربان در دقیقه
ـ ۴۰ سال ۱۰۸ تا ۱۳۵ ضربان در دقیقه
ـ ۴۵ سال ۱۰۵ تا ۱۳۱ ضربان در دقیقه
ـ ۵۰ سال ۱۰۲ تا ۱۲۷ ضربان در دقیقه
ـ ۵۵ سال ۹۹ تا ۱۲۰ ضربان در دقیقه
ـ ۶۰ سال ۹۳ تا ۱۱۶ ضربان در دقیقه
ـ ۷۰ سال ۹۰ تا ۱۱۳ ضربان در دقیقه
مدتی صبر کنید تا ضربان قلب و تعداد تنفس بالا رود. سپس نبض خودتان را بین حالت روتین بررسی کنید و ببینید که آیا در منطقه هدف هستید یا خیر. با انگشت شاخص (اشاره) نبض خود را روی مچ دست دیگر پیدا کنید، با ملایمت فشار بدهید و برای ۳۰ ثانیه شمارش کنید و در عدد ۲ ضرب کنید. اگر نبض شما در منطقه هدف باشد کمی سخت تر ورزش کنید. اگر بالای منطقه هدف باشد ورزش را ساده کنید.یک جلسه ورزش خسته کننده شامل ۳ قسمت است؛ گرم کردن، ورزش در حد ضربان هدف و خنک کردن.ابتدا ۵ دقیقه بدنتان را گرم، ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در حد منطقه هدف ورزش و ۵ دقیقه بدنتان را سرد کنید و مطمئن باشید که ضربان قلبتان در منطقه هدف شماست.هر فعالیت فیزیکی بهتر از نبود ورزش است. ورزش های تفریحی می تواند با ورزش نیرومند تعویض شود اما مسئله مهم این است که بلند شوید و حرکت کنید.